Sinemanın sosyolojiyle olan ilişkisi öteden beri dikkatleri üzerine çekmiştir. Toplumların belli bir istikamete yönlendirilmesi sürecinde üstlendiği aktif rolle sinema, güç/iktidar sahiplerinin en etkili araçlarından biridir. Sanatın ideolojiden bağımsız olmadığını, sanatçının da eser verirken (kaçınılmaz bir şekilde) bir ideolojinin temsilcisi olarak hareket ettiğini söylemek abartı sayılmamalı. Edebiyat, sinema, tiyatro, resim gibi sanatsal/kültürel unsurlar hiçbir zaman “nötr” olmadı ve olmayacak. Bu nedenle bir toplumun düşünce dünyasını, hayat tasavvurunu, varlık anlayışını, zaman-mekan ve tarih telakkisini anlamanın en kestirme yolu o toplumun sanat eserlerine (edebiyat-sinema-tiyatro-resim vb.) odaklanmaktır. Müslümanların 8.yüzyıldan itibaren temas kurdukları farklı kültür (özellikle Yunan/Roma) havzalarından edebiyat/sanat eserlerini tercüme etmemeye özen göstermesinin hikmeti de kanaatimce budur. Tıp-matematik-fizik-botanik-kozmoloji-felsefe-geometri gibi alanlardan yoğun bir şekilde tercüme yapılırken (özellikle Yunan havzasından) mitoloji ve edebiyat tercümelerinin yapılmaması oldukça önemli bir hassasiyetin işaretidir. Ancak tarihin cilvesine bakınız ki, Osmanlı/Cumhuriyet modernleşmesinin en çok titizlendiği(önem verdiği) husus Batı’nın (özellikle de Fransa’nın) edebiyat/sanat eserlerinin tercümeleridir. 8.yüzyılda gösterilen hassasiyet, ne yazık ki, 19.yüzyılda gösterilememiştir. Neyse, benim asıl üzerinde durmak istediğim konu, sinemanın ideolojik bir aygıt olarak kültür endüstrisi tarafından nasıl kullanıldığıyla ilgilidir. Lozan Antlaşması’nın arifesinde (21 mayıs 1923) sinemanın çok etkili bir propaganda unsuru olduğuna dikkat çeken dönemin Genel Kurmay Başkanı,Bakanlar Kuruluna bu konuda hassasiyet tavsiye etmektedir.(bkz.Özen Köse/Türk Sinemasında Sansür adlı yüksek lisans tezi/İstanbul Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı)

Geçtiğimiz günlerde devlet aygıtının en yetkili makamı, benzerine daha önce de tanık olduğumuz bir açıklamayla, Türkiye’nin en ciddi meselesinin eğitim-öğretim olduğunu beyan etti. Bayındırlık hizmetlerinde ulaştıkları hedefe eğitimde ulaşamadıklarına dikkat çekerek “kültürel iktidar olamadık” serzenişinde bulundu.( Ki bu iktidar olma arzusunun bizatihi kendisi de, hangi amaçla olursa olsun, sorunludur. Çünkü iktidara ulaşma arzusu bir şekilde makyavelist perspektifle akrabadır. Bunun yanında devletin “nesil yetiştirmek” gibi bir görevi yoktur. Nesilleri başta aile olmak üzere devlet aygıtına karşı bağımsız duruşu temsil eden ulema/entelektüel kadroları yetiştirir.)Eğitimin reforma ihtiyacı olduğunu dile getirdi ve sadece müfredat tadilatıyla yetinmemek gerektiğine işaret etti. Batı menşeli eğitim sisteminin nesillerimizi iğfal ettiğine dikkat çekti ve fikri hür, irfanı hür ve vicdanı hür nesiller yetiştirmek gerektiğine vurgu yaptı…

Eğitim-öğretim meselesinin ehemmiyetine dair yapılan bu vurgular önemli olmakla birlikte, esasa taalluk eden hususların açıkça izah edilmemiş olması yönüyle teşrih masasına yatırılmayı hak ediyor. Sorunun kaynağına inmeden çözüm arayışına girişmek, sadece “kozmetik değişiklikler” için yeterli olabilir ve fakat yapısal değişim asla gerçekleşemez. Bu nedenle bazı acı gerçeklerle yüzleşmeye cesaret etmek elzemdir diye düşünüyorum. Gerçi yaklaşık yirmi yıldır iktidarda olan muhafazakar demokrat( şimdilerde ise muhafazakar Kemalizm ile muhafazakar materyalizm arasında salınıp duran) kadrolar, acı gerçeklerle yüzleşmeye henüz hazır değiller gibi görünüyor. Onlar, ilerleme-büyüme-gelişme putlarından müteşekkil “modern teslis”e olan imanları sayesinde elde ettikleri pozisyonları korumakla meşguller. Onlara muhalif(miş) gibi yapan sol/liberal/sosyalist vb. havzalar ise “modern teslis”in gerçek mü’minleri olarak kendilerini öne çıkarıp,Türkiye’nin bir daha kendine gelemeyecek şekilde zihnen istimlak edilmesine zemin hazırlıyorlar.Bu sürece, aydınlanma aklının referans sistemine teslim olmadığı ve vahiy-nübüvvet istinatgahına tutunmayı şiar edindiği için en sahici meydan okuyuşu gerçekleştirmesi beklenen İslamcılık ise,ne yazık ki, “yoğun bakım odasında” kendine gelmeyi bekliyor. Bir yandan muhafazakarlık/milliyetçilik /yerlilik ve millilik virüsü,diğer yandan ise kapitalist ve neo/liberal virüsler İslamcı bünyeyi kuşatmış durumda. Bu virüsler öncelikli olarak kalbe ve zihne nüfuz ediyor ve bir süre sonra muhatabını hem zihnen hem de kalben felç ediyor. Umulur ki İslamcı bünye bir an önce bu virütik saldırılardan halas olur ve zihinsel istimlake maruz kalan Türkiye ve İslam dünyası halklarına umut aşılamaya devam eder.