Kitap bütün boyutlarıyla aşırılığı birinci bölümde incelemeye başlıyor. Ortadan uzak,kenarda uçta durmak olarak aşırılığın tanımını yapıyor. İslam’ın her şeyde orta yol olduğunu Bakara 143 ayeti ile delillendiriyor. İslam toplumunda bir adalet ve denge unsuru olduğunu fakat aşırılığında beraber getirdiği sınır tanımazlık ileri gitme şiddet göstermeyle toplumsal dengelerin alt üst olduğuna değiniyor.Maide 77 ve sizden öncekiler yalnızca dinde aşırılık yüzünden mahvoldular.’ Hadisini aktarıp bahtiyar kişinin başkalarından ders alan kişi olduğunun altını çiziyor.İslam’ın getirdiği zorunlu ibadetlerin ferdin ruhunu acıtıp yücelere çıkardığını namaz zekat ve haccın ferdi ibadetler olduğu kadar toplumsal bir ibadet olduğunu vurguluyor. Ayrıca yapılan ibadetlerin insanın yeryüzünü onarma mamur hale getirme görevini aksatmadan yapması gerektiği ve yeryüzündeki bütün faaliyetlerin Allah’a bağlı kalındığı sürece ibadet ve cihad olduğuna değiniyor.

‘’Belki de kapsamı hızla genişleyen çeviri faaliyetlerini temellendirmek için,Müslümanlara tıp,simya ve pozitif bilimlerle tanışmayı cazip gösteren ne pratik faydacılık,ne de felsefi-teolojik sorunlarla uğraşmalarına sebep olan teorik faydacılık yeterli olabilirdi,eğer Muhammed’in dini ta başlangıçtan itibaren bilimin(ilm) rolünü dinin ve böylece bütün bir insan hayatının asıl itici gücü olarak öne sürmemiş olsaydı…’’Bilim’’ İslam’da böylesine merkezi bir konuma yerleştirilmiş,hatta neredeyse dini bir saygı görmüş olmasaydı,muhtemelen çeviri faaliyeti, olduğundan daha az bilimsel,daha az sürükleyici ve daha çok yaşamak için pek zaruri olanı almaya –gerçekte bilinenden farklı bir şekilde-sınırlanmış olarak kalırdı.’’(Franz Rosenthal’dan aktaran Prof.Dr.Fuat SEZGİN,İslam’da Bilim ve Teknik,Cilt I s.5,İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Kültür A.Ş.)

Prof. Dr. Halil İnalcık; yirmi beşten fazla kitabı ve üç yüzü aşkın makalesi bulunan bir bilim insanı, tarihçidir. Siyasi tarih, sosyal ve ekonomik tarih, Osmanlı toprak rejimi ve tımar sistemi, Osmanlı hukuku, Osmanlı şehir tarihi, Osmanlı ticaret tarihi, Çözülme ve Reform dönemlerinde sosyo-ekonomik değişimler ve dönüşümler gibi konularda eserleri bulunmaktadır ve Osmanlı tarihinin hemen hemen tüm dönemleri hakkında araştırmalar yapmıştır. Burada, İnalcık'ın, "Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme" alt başlığını taşıyan "Şair ve Patron" adlı eserini inceleyeceğiz. Şair ve Patron'un ilk baskısı 2003 yılı nisan ayında, beşinci ve son baskısı ise 2013 yılı eylül ayında, Doğubatı Yayınları tarafından, Ankara'da yapılmıştır. Eser, seksen sekiz sayfa olup, doksan dört adet kaynak, eser üzerinde ustalıkla kullanılmıştır, Türkçe olarak kaleme alınmıştır ve henüz herhangi bir dile çevrilmemiştir. Eser;"Patrimonyal Devlet ve Sanat, Osmanlı Saray Kültürünün Gelişmesi ve Osmanlı Divan Şu'arâsı, Patron ve Klasik Şiiride Sanat Anlayışı, Şu'arâ Tezkirelerinde Şair ve Patron, Fuzûlî ve Patronaj, İn'âm Defterlerinde H.909-917 Yıllarında Bağış Alan Şâirlerin Menşei ve Mesleği" olmak üzere altı bölüm ve kaynakçadan oluşmaktadır. 

Tevfik Fikret'in Sis şiiri Servet-i Fünun edebiyatının manifestosu gibidir. Fikret şiirde, doğrudan muhatabına söylemediği sözleri ve hatta hakaretleri bir sahn-ı mezalim, bir facire-i dehr olarak adlandırdığı İstanbul'a haykırır. Bu haykırış bizzat İstanbul'a veya İstanbul temi üzerinden devrin yönetimine veya da her ikisine birlikte de olabilir. Mehmet Kaplan'a göre;"Sis şiirinde Fikret'in kötümserliği İstanbul'un maddi ve manevi bütün varlığına karşı duyulmuş kuvvetli bir nefret halinde kendini gösteriyor." M.Kaplan'ın bu sözünden yola çıkarak şiire bakacak olursak genelinde olduğu gibi yine bir kısım kötümser İstanbul manzarasının ardından, "...ulu mâbed, ...şanlı mebâni-i münâcât kubbeler" gibi ifadeler de karşımıza çıkar.